GEMEENTE BRUMMEN – Dinsdagavond 3 januari 2023 vond om 19.30 uur de gemeentelijke nieuwjaarsreceptie plaats. Om 20.00 uur was het formele gedeelte, daarbij staat wethouder Steven van de Graaf stil bij het thema van dit jaar “Recreatie en Toerisme”, en werd onder andere ook het nieuwe beeldmerk onthuld waarmee de gemeente Brummen en Visit Brummen deze gemeente prominenter over het voetlicht gaan brengen.
Aansluitend hield burgemeester Alex van Hedel zijn nieuwjaarsrede:
Wel of geen nieuwjaarsreceptie, wel of geen handen schudden, wel of niet omhelzen, wel of niet overstappen van zorgverzekering, wel of geen vuurwerkverbod, meer of minder toeristen, wel of geen complottheorieën, ben ik wel of niet een buitenaards reptiel, wel of geen vlees, was het leven 50 jaar geleden makkelijker of moeilijker? Vragen waar ik mee worstelde tijdens de Kerstdagen.
Dames en heren, hartelijk welkom. Na drie jaren Corona kunnen we elkaar gelukkig weer ontmoeten. Bedachtzaam weliswaar. Hoe mooi was het om onlangs deel te mogen nemen aan de Herdertjestocht in Hall en aan de Kerstwandeltocht in Brummen. Hoe gezellig en goed georganiseerd was het carbidevenement van het Brummens Carbid Team ook. Ik noem zo maar volstrekt verschillende en recente evenementen, er waren er veel meer, waarbij samenzijn centraal stond. Fijn dat we hier in het gemeentehuis bijeen kunnen zijn.
Het afgelopen jaar stond toerisme en recreatie in onze gemeente centraal. We willen het moois in onze gemeente graag delen met anderen. Het delen van onze prachtige omgeving, het delen van onze com-fortabele accommodaties, gerund door gedreven, zorgzame en gastvrije ondernemers. U zag het net in het filmpje. In onze gemeente delen we, we genieten van en met elkaar, we zijn gastvrij, we zien naar elkaar om.
Toen Corona enigszins beteugeld leek te zijn, slaakten we een zucht van verlichting. De verlichting was helaas van korte duur. Oorlog in Oekraïne, mensen op de vlucht, enorme gasprijzen, hoge inflatie. Overvolle asielzoekerscentra, groot woningtekort, mensen in financiële problemen, boerenprotesten, personeelstekorten, en zo kan ik nog even doorgaan. Nee, 2022 was niet bepaald een verlichtend jaar.
En toch, toch heb ik gezien dat we in deze gemeente onder moeilijke omstandigheden tot veel in staat zijn, voor en met elkaar. Ik ga niet alle voorbeelden noemen. U kent en ziet ze zelf om u heen, dagelijks. Wel wil ik benoemen dat particulieren en gemeente gastvrijheid hebben getoond en nog tonen voor Oekraïense ontheemden. In het bijzonder wil ik mijn waardering uitspreken voor Spoed Opvang Oekraïners Brummen, SOOB. Zij hebben door middel van donaties zelf een heel huis gehuurd voor opvang van 10 tot 12 mensen uit Oekraïne.
Maar evenveel waardering voor alle inwoners die in hun eigen huis ontheemden hebben opgenomen. Waardering ook voor de vele vrijwilligers die Oekraïense ontheemden of statushouders, vluchtelingen uit alle werelddelen die hier mogen en zullen blijven, ondersteunen. Blij ben ik met de daadkracht die de gemeenteraad heeft getoond om versneld flexwoningen te bouwen, primair bedoeld voor Oekraïense ontheemden.
Enkele dagen voor Kerst ging ik in een plaatselijke supermarkt boodschappen doen. Thuis had ik de Kerstboom al opgezet en ook de supermarkt was in kerstsfeer gehuld. Tussen het rammelende geluid van overvolle winkelwagentjes hoorde ik kerstmuziek op de achtergrond. Bij de uitgang trof ik een mijnheer op leeftijd aan, warm aangekleed. Een vluchteling uit Syrië. Een opa, een brede glimlach. Hij herkende mij. Nog niet zo lang mocht ik hem naturaliseren, zoals dat heet. Nederlander zijn. Met een hand op zijn hart, zijn andere hand streelde mijn bovenarm, buigend en in gebrekkig Nederlands sprak hij zijn dankbaarheid uit en wenste mij een fijn feest toe. In de supermarkt was het kouder dan buiten volgens mij, klimaatverandering zal ik maar zeggen. Ik voelde mij op dat moment warm in de supermarkt, de warmte van Brummen.
Hij was al opa. Ik nog niet. Ik wacht gewoon af. Tijdens het NOS-jaaroverzicht kwamen veel prominenten voorbij die helaas in 2022 overleden waren. Pierre Kartner, Vader Abraham, is op 87-jarige leeftijd over-leden. En hoe het kwam, weet ik niet, maar terug van de supermarkt kwamen een aantal woorden bijeen in mijn gedachten. De woorden die ik zojuist genoemd heb: opa, warmte en koude, klimaatverandering en het overlijden van Pierre Kartner. Er is een verband. Het zal wel een complottheorie zijn wellicht. Ik leg het uit.
Pierre Kartner zong ruim 50 jaar geleden, in de jaren zeventig van de vorige eeuw, samen met Wilma (Wilma Landkroon) het lied “Zou het erg zijn lieve opa”. Zij vraagt aan haar opa of het erg zou zijn wanneer bepaalde natuurverschijnselen zouden verdwijnen. Het gras niet meer groeit, een bloem niet meer bloeit. Ze antwoordden beiden dat dat niet erg is, als ze maar van elkaar houden.
Begin jaren 70 maakten wij ons weinig zorgen over klimaatverandering, biodiversiteit of ecosystemen. Sommigen stookten nog op olie of kolen, aan afval scheiden deden we niet. De vuilnisman haalde alles op in een grote metalen emmer. Alles belandde op een open vuilnisbelt, in de rivieren of op volle zee.
De eerste motor waarop ik reed was een goedkope Jawa, met mengsmering. Een fabrieksschoorsteen zou jaloers zijn geweest op de rookpluim. Tot 1973 werd DDT in land- en tuinbouw veel toegepast als insecticide. Een muur bespoten met DDT deed vliegen 3 maanden lang vanzelf naar beneden vallen. Effectief, maar vis en vogelsterfte tot gevolg. Als we maar van elkaar hielden, zoals Pierre en Wilma zongen en de hippies in de FlowerPower-tijd betuigden; make love, not war.
We bekommerden ons aanzienlijk minder over het leven in de toekomst, op het gebied van milieu, klimaatverandering, biodiversiteit en ecosystemen.
In 2021 heeft het KNMI een klimaatsignaal afgegeven. Overschrijding van 2 meter zeespiegelstijging in het jaar 2100 en 5 meter in 2150 kan niet worden uitgesloten als het Zuidpoolijs versneld smelt bij het hoogste emissiescenario. De zwaarste zomerbuien zullen extremer worden, de kans op valwinden wordt groter. Ook droge lentes en zomers zullen toenemen. De kans op lage waterstanden in rivieren neemt in de zomer toe, evenals hoogwater tijdens de winterperiode. Maar ook de oorzaken van de klimaatverandering tasten de biodiversiteit aan en doen deze ook verschuiven. Ons klimaat schuift steeds meer op naar het klimaat van Zuid-Europa met alle gevolgen van dien.
Nou mogen we ons in Brummen gelukkig prijzen dat we toch wel tenminste zo’n 8 meter boven NAP wonen, dus wat kan ons gebeuren zou je kunnen zeggen. Maar aangezien we aandacht besteden aan recreatie en toerisme, en wanneer Amsterdammers, Hagenezen en Leeuwarders hier eenmaal als toerist zijn geweest, krijg je ze niet meer weg! Wanneer de zeespiegel blijft stijgen, dan vertrekken ze uit het westen en hoge noorden allemaal naar Brummen en omgeving. In plaats van AZC’s krijg je tegen die tijd DVZC’s. Dan moeten we hier “droge voeten zoekers centra” inrichten en niet iedereen is daarvan gecharmeerd. Fries, Amsterdams en Hagenees is immers ook moeilijk te verstaan.
Ik chargeer ietwat. De essentie is dat we het tij moeten keren. Juist onze generatie is dat verplicht aan kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. Wij hebben decennialang geprofiteerd van een toenemende welvaart. We zijn gewend geraakt aan luxe, comfort, concurrentie tussen energieleveranciers en zorgverzekeraars voor de laagste prijs. We mopperen nu over de hoge prijzen en zijn tegelijkertijd o zo gelukkig dat we niet meer gebeld worden door accountmanagers van contractmakelaars die het goedkoopste contract proberen aan te smeren. Door een nieuw pensioenakkoord wordt ons pensioen transparanter, persoonlijker en zelfs 10% is ineens opneembaar. Een wereldreis of een camper komen binnen bereik. We kopen ons welzijn door onze welvaart. Een extra schenking aan kinderen of kleinkinderen kan ook. Om zonnepanelen, een warmtepomp of elektrische auto aan te schaffen. Daarmee kopen we ons onbenul van weleer af.
Balans tussen welvaart en welzijn is verstoord. We hebben een inhaalslag te maken voor onze kleinkinderen en achterkleinkinderen. Juist onze generatie, mijn generatie, staat aan de lat. De klimaattop in Egypte heeft onvoldoende resultaat opgeleverd, zo vinden vooral jongeren. Niets of te weinig doen en zeggen ‘als we maar van elkaar houden’ is een tegenstelling. Dat geeft schuldgevoel. Nu, voor het jaar 2100, of in 2150. Tijden waarin mijn en uw klein- en achterkleinkinderen leven. Pierre Kartner zou in deze tijd de tekst van het lied “Zou het erg zijn, lieve opa” hebben aangepast.
Zou ‘t erg zijn lieve opa als de zeespiegel stijgt
Als de ijskap van de Zuidpool snel en verder zijgt
Zou ‘t erg zijn lieve opa als de IJssel verdroogt
Zou ‘t erg zijn als de warmte nog verder ophoogt
Ja, m’n kleine meisje, dat liet mij heel lang koud
Ja, mijn lieve opa, dacht dat jij van mij houdt
Voor het jaar 2023 wens ik u een warm welzijn en verfrissende ideeën en maatregelen toe. Mogelijkheden te over, voor u en nationale, provinciale en lokale politici. En vergeet ook de waterschappen niet. Belangrijker dan ooit! Laat andere mensen, laat toeristen, meegenieten van onze prachtige duurzame omgeving. Geluk, vrede, gezondheid, en omzien naar elkaar.
Alex van Hedel
Burgemeester